De kunst die mij altijd zal blijven inspireren en ontroeren, is de kunst van kunstenaars die de moed hebben gehad om hun eigen – vaak moeilijke en onbegrepen – weg te gaan.
Een innerlijke noodzaak
August Macke (1887-1914) is voor mij zeker een van hen. Macke stond open voor de vernieuwende opvattingen in de kunst aan het begin van de twintigste eeuw en deelde met enthousiasme de vooruitstrevende idealen van Der Blaue Reiter-groep. Deze groep kunstenaars die men later als expressionisten zou beschouwen, waren van mening dat kunst de uitdrukking moest zijn van een innerlijk ervaring. Hun credo luidde dat kunst zelfs een innerlijke noodzaak was. Onvermoeibaar streed Macke voor dit idee en steunde daarmee gelijkgestemde kunstenaars uit het Rijnland: het Rijnlands expressionisme was geboren.
Macke koos zijn onderwerpen uit de gewone, dagelijks werkelijkheid: het park, de tuin, winkelende en wandelende vrouwen, stillevens en de natuur. Maar het is zijn fijngevoelige synthese van kleur en licht die zijn werken zo uniek maken. In tijdschriften uit zijn tijd en in brieven aan zijn vrouw schreef hij wat hem als kunstenaar voor ogen stond. Zijn tragische dood in de eerste Wereldoorlog maakte helaas een einde aan al zijn plannen.
Van expressionisme naar dadaïsme …
Hans Arp (1886-1966) behoorde voor 1914 ook tot de expressionisten maar koos daarna een ander pad. Hij wilde zich vooral losmaken van de traditionele, realistische kunst. Met zijn vrouw Sophie Täuber sloot hij zich aan bij de DADA-beweging en het surrealisme en uiteindelijk zou zijn werk abstract worden.
Arp was een multitalent – naast schilder was hij ook beeldhouwer en dichter. Het toeval, onsamenhangende beelden en ongewone associaties spelen een grote rol in zijn werk. Arp werd beroemd door zijn biomorfische beeldtaal die gebaseerd was op de organische vormen van de natuur. Die vloeiende, zachte vormen geven zijn kunstwerken een speels en poëtisch karakter.
… en surrealisme
Ook Max Ernst (1891-1976) begon zijn carrière als expressionist maar zou uitgroeien tot een van de boegbeelden van het surrealisme. Hij vond zijn inspiratie in de wereld van de droom en het onbewuste. Hij was schilder en beeldhouwer en een meester in technische experimenten. Zijn kunstwerken zijn vaak raadselachtig, vervreemdend en prikkelend. In de jaren ’30 van de vorige eeuw werd zijn kunst als ‘entartet’ beschouwd en vluchtte hij naar de VS. In 1950 keerde hij terug naar Europa en vestigde zich definitief in Frankrijk.
Overrompelend en fascineren
August Macke en de Rijnlandse expressionisten, Hans Arp en Max Ernst zijn allen kunstenaars die de artistieke grenzen hebben verlegd. Dat maakt hun werk voor mij zo overrompelend en fascinerend: ik raak er nooit op uitgekeken!
